معرفی بهترین کتاب های هاروکی موراکامی

هاروکی موراکامی در مقام رمان نویس رئالیسم جادویی شهرت پیدا کرده است. انگیزه ای وسواس گونه برای کشف و درک هسته ی درونی هویت انسانی آثار او را پدید آورده است. قهرمانان او دائما به قلمرو مابعدالطبیعه سفر می کنند _ به ضمیر ناخودآگاه، به جهان رؤیا و به سرزمین مردگان _ تا خاطراتشان را از آدم ها و اشیایی که از دست داده اند بی واسطه بیازمایند.

موراکامی نویسنده ای ژاپنی است اما نویسنده ای جهانی نیز هست، یعنی آثارش را به این دلیل نمی خوانند که فرهنگ ژاپنی را به بهترین نحو توصیف می کند، بلکه چون پرسش هایی را طرح می افکند که به تمام نوع بشر مربوط می شود. ماهیت خویشتن فرد چیست؟ « سعادت» ، یا «موفقیت» در عصر جهانی چه معنایی دارند؟ روح چیست و چگونه به آن دست می یابیم؟ چرا ساختار جوامع معاصر بعضی مردم را از خود دلسرد می کند و آنها چه گزینه های دیگری پیش روی دارند؟ این پرسش ها نمونه ای است از ده ها موضوعی که موراکامی طرح می کند و چنین پرسش هایی بر همه ی ما تاثیر می گذارد.

من آثار مورد علاقه ام را بر پایه ی «غریزه ام» انتخاب کرده ام؛ این آثار را دوست داشته ام چون چیزی را در من، در مسند خواننده بیدار کرده اند، با من از چیزهایی حرف زده اند که قبلا ذهنم را درگیر کرده بودند، شاید فقط به صورت نیمه آگاهانه برخی از این آثار با قدرت تمام سرگرممان می کنند، برخی دیگر فقط پرقدرت اند. به نظر می رسد تمام آنها به مضمون همیشگی هویت گره می خورند، به ساخت هویت و حفظ آن.

۱٫تعقیب گوسفند وحشی (شکار گوسفند وحشی): عنوان اصلی این رمان «ماجرایی مرتبط با گوسفند» است، و مضمون هم با این عنوان سازگاری دارد. قهرمان موراکامی در این اثر اتحادیه ای صنعتی _ تجاری _ سیاسی تاسیس می کند که منابع مالی و قدرتش پایانی ندارد و این سازمان را با مقررات خودش به وجود می آورد. برخی از جالب ترین قسمت های رمان در سرزمین های بکر روستایی هوکایدو می گذرد که آن را به عنوان درون ذهن قهرمان تفسیر کرده اند یا به مثابه ی سرزمین اسطوره ای مردگان. در قلب آن، همچون بسیاری از رمان های موراکامی، قصه ای از ستیز بین اراده ی فرد و خواسته های دولت عاری از احساس در جریان است. آه، و واقعا گوسفندی خونسرد و تام الاختیار نیز وجود دارد.

این کتاب که بدون تردید یکی از بهترین کتاب های موراکامی است، دو بار به فارسی ترجمه شده. ترجمه اول توسط مهدی غبرایی و انتشارات نیکو نشر و ترجمه دوم محمود مرادی و انتشارات پارسه

۲٫روزشمار پرنده کوکی (تاریخچه پرنده کوکی): این هم رمانی دیگر است که « جهانی دیگر» را توصیف می کند، این بار به شکل هتلی هزارتو درمی آید که در آن کومیکو، همسر قهرمان، زندانی برادر اهريمن صفتش، واتایا نوبورو است. قهرمان که نامش اوكادا توروست، رفتاری ملایم دارد و بیکار است و خانه داری می کند، باید راه خود را به این هزارتوی ماورای طبیعت پیدا کند، با نوبورو رو به رو شود و کومیکو را نجات دهد. در عین حال، وقتی که فنرهای درهم پیچیده زمان از هم باز می شوند و دوره های مختلف تاریخی درهم می لغزند، باید با لحظاتی ناهنجار دست و پنجه نرم کند. این اثر بررسی جنسیت، خشونت و خاطرات جمعی از دست رفته و بازیافته است.

با اینکه روزشمار پرنده کوکی از بهترین کتاب های موراکامی است ولی در ایران چندان شناخته شده نیست و فقط یک ترجمه (انتشارات آوای مکتوب) از آن تاکنون انجام شده است.

۳٫سرزمین عجایب بی رحم و ته دنیا: اگر گابريل گارسیا مارکز و اچ. جی. ولز قرار بود با هم یک رمان بنویسند، احتمالا این رمان از آب درمی آمد. روایت های دوگانه، هر یک به نحوی، خیابان های اصلی توکیو را در آینده تصویر می کنند که درگیر جنگ اطلاعاتی با صدمات واقعی است و دنیای خیالی شبانی که به هیئت شهری درآمده و دیواری کامل و عظيم احاطه اش کرده و مردمی بدون سایه، نگهبانی خوفناک و تک شاخ ها در آن ساکن اند. دست آخر قهرمان باید یکی از این دو دنیا را به عنوان خانه ی همیشگی اش انتخاب کند.

یک ترجمه خوب از این کتاب موراکامی به فارسی منتشر شده است. مهدی غبرایی و انتشارات نیکو نشر.

۴٫ ۱Q84: از بین کتاب های موراکامی این اولین رمانی است که او در آن مضمون مخاطره آمیز گروه های مذهبی افراطی را برمی گزیند، مضمونی که از زمان حمله تروریستی آئوم شینرینکیو در ۱۹۹۵ داغی دردناک بر ژاپن نهاد. همانطور که فرقه ی خیالی در رمان، ساکی گیک، می کوشد تا بار دیگر ارتباط خود را با ارواح زمینی که به عنوان کوتوله ها شهرت دارند ابقا کند، رمان در پیرنگ اصلی خود بر آن است تا دو روح قهرمان مردانه اش را کنار هم قرار دهد؛ یکی مربی تناسب اندام است که کار شبانه اش کشتن مردان مهاجم است و دومی نابغه ی ریاضی است که کارش در شب ها نوشتن آگهی است. این رمان نیز همچون بقیه ی آثار هاروکی موراکامی تنش بین ایدئولوژی سیاسی و مذهبی و روح درونی فرد را به نحوی جدی توصیف می کند.

۵٫سوکورو تازاکی بی رنگ و سال های سرگشتگی: سوکورو تازاکی در بخش عمده ای از رمان سعی دارد تا بفهمد چرا محفل دوستانش در دبیرستان او را از جمع خودشان بیرون کردند درست همان موقع که او ناگویا را ترک کرد تا به کالجی در توکیو برود. جستجوی او برای درک این مسئله او را به فنلاند می کشاند که در آنجا با حقایقی ناخوشایند درباره ی خویشتن خود رو به رو می شود. این اثر رمانی از خیانت و بخشش است اما فراتر از همه بالیدن فرد را نشان می دهد.

شاید نتوان عنوان بهترین کتاب موراکامی را به این کتاب داد اما به یقین از میان کتاب های هاروکی موراکامی هیچ کتابی تا به این حد در ایران شناخته شده نیست. ۹ ترجمه تا امروز از این کتاب انجام شده که چهار ترجمه مهم را معرفی میکنم. امیرمهدی حقیقت و نشر چشمه با عنوان «سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش». مونا حسینی و انتشارات قطره با عنوان «سوکورو تازاکی بی رنگ و سال های سفر معنوی اش». ترجمه مهدی غبرایی در نیکونشر با عنوان «سوکورو تازاکی بی رنگ و سال های سرگشتگی» و ترجمه فرزین فرزام با عنوان «تسوکورو تازاکی بی رنگ و سال های زیارت او».

۶٫ کافکا در کرانه: از میان کتاب های موراکامی یقیناً پیچیده ترین رمان موراکامی «کافکا در کرانه» است. این رمان سه شخصیت اصلی دارد که هر یک از نسلی متفاوت است. هر سه آنها از ضربه ای عاطفی رنج می برند که آنان را، پاندورا وار، واداشته تا «سنگ مدخل» را بگشایند و قدم به «جهان دیگر» بگذارند. دو تن نیمه انسان برمی گردند؛ کافکا که جوان ترین آنان است، با جنگل هزارتوی متافیزیکی رو به رو می شود و مصمم است تا «به قوی ترین پسر پانزده ساله جهان» بدل شود. به نظر می رسد پیام اصلی این رمان این باشد که اگرچه ما نمی توانیم تقدیرمان را تغییر دهیم، دست کم می توانیم آن را به نفع خود بچرخانیم.

از میان آثار هاروکی موراکامی،«کافکا در کرانه» بیش از همه در ایران خوانده شده و قدمت ترجمه آن بیش تر از بقیه کتاب های موراکامی است. ابتدا در دهه ۸۰ گیتا گرکانی در انتشارات کاوران این کتاب را به چاپ رساند و سپس مهدی غبرایی در انتشارات نیلوفر.

۷٫به آواز باد گوش بسپار: این اولین رمان موراکامی است و همان چیزی که در پیرنگ وجود ندارد سبک نگارش ابداعی اش را می سازد _ نگارشی سریع، سبک و ساده_. قهرمان آن که ما فقط او را با نام «بوكو» می شناسیم ( اول شخص مفرد و آشنا) و مصاحبت بهترین دوستش، «رت» را می خواهد و نمی خواهد، باده فروش مهربان چینی که همه او را فقط با حرف «جی» می شناسند، و دختری نه انگشتی که زخمی بزرگ بر شانه اش دارد، تمام مدت سعی دارد تا بفهمد چطور جوانی و آرمان هایش را از دست داده است.

مهم ترین ترجمه «به آواز باد گوش بسپار» را محمد حسین واقف و نشر چشمه منتشر کرده اند.

۸٫ پین بال۱۹۷۳: این اثر تداوم همان مضمونی است که در آواز باد را بشنو می خوانیم: از دست دادن گذشته و احساس دلتنگی. در نگاهی به این گذشته، رابطه ی شخصیت اصلی بی نام داستان را با نائاکو وصف می کند که در دوران تحصیل در کالج خودکشی کرده است. این رمان، با توجه به مضمون محزونش، طنز را با دوقلویی بدون نام وارد داستان می کند که تقریبا از دل هوایی شفاف ظاهر می شوند تا به بوکو کمک کنند که با احساس تنهایی و سرگشتگی اش کنار بیاید. این رمان در جستجوی ماشین پین بال مورد علاقه ی بوکو به روزگار نائاکویی اش به اوج می رسد، «فضاپیمایی سه باله» و آشتی دوباره ی همه چیز با خاطره نائاکو.

این کتاب نیز همچون سایر آثار هاروکی موراکامی به فارسی ترجمه شده است.

۹٫ چوب نروژی . باز هم نائاکویی دیگر، شاید هم همان نائاکوی قبلی است در کانون داستان جای می گیرد. این اثر نگاهی دارد به گذشته و به رابطه ی اندوهبار واتانابه با زن جوان روان پریش که صدای کیزوکی _ دلدار و یار مرده اش _ را می شنود که از «دنیای دیگر» او را به خود می خواند. در نیمی از داستان، تورو می کوشد از این صدا دوری کند. و در نیمی دیگر از داستان با شیفتگی اش به «میدوری»، زنی پرتب و تاب در رمان، کلنجار می رود.

چوب نروژی بدون شک یکی از بهترین کتاب های موراکامی است که ترجمه فارسی آن توسط مهدی غبرایی در انتشارات نیکونشر به چاپ رسیده است.

سعی کردیم از میان کتاب های موراکامی، کتاب هایی را انتخاب کنیم که به فارسی ترجمه شده اند و مختصری هم درباره ترجمه کتاب ها صحبت کردیم. ممکن است کتاب های دیگری از موراکامی به فارسی ترجمه شده باشد و بتواند در این لیست جای گیرد اما احتمالا بهترین کتاب های هاروکی موراکامی را باید در همین لیست جستجو کرد.

منبع: دوماهنامه کاروان / شماره ۶ / ویژه نامه هاروکی موراکامی