آدام بید، اولین رمان مهم جورج الیوت است که در سال ۱۸۵۹ منتشر شد. چارلز دیکنز از اولین کسانی بود که به استعداد جورج الیوت پی برد. وقتی که رمان آدام بید منتشر شد دیگر همه از این استعداد خبر داشتند. با وجود این جورج الیوت همچنان رمانهایش را با نام مستعار چاپ می کرد.
خلاصه کتاب آدام بید
شالوده رمان آدام بید، ماجرایی بود که او زمانی از عمه متودیست خود که دختری محکوم را تا محل اجرای حکم اعدام همراهی کرده بود، شنیده بود. این ماجرا الهام بخش شخصیت «هتی سورل» شد، که به خاطر کشتن فرزند نامشروعش به مرگ محکوم می شود. داینا ماریس واعظ متودیستی است که هتی را در زندان آرامش می بخشد و در مسیرش تا سکوی اعدام او را همراهی می کند. در آدام بید، جورج الیوت هنوز از دیدگاه رمانتیک نوجوانی اش به جنبش انجیلی می نگرد و «داینا ماریس»، شخصیتی است آرمانی و کاملا بی نقص. داینا به اندازه آقای ترایان (شخصیت رمان صحنه هایی از زندگی روحانی) آزاردهنده نیست، چرا که جورج الیوت توانسته با موفقیت، داینا را، مثل همه زنان خوب داستانهایش، چنان تصویر کند که براستی دوست داشتنی به نظر رسد. داینا شخصیتی است که نه می توان او را دربست پذیرفت و نه دوستش نداشت. ممکن است اليوت، نیمه آگاهانه او را بر اساس شخصیت دوشیزه لویس ساخته باشد، اما این احتمال هم وجود دارد که داینا حامل بسیاری از خصوصیات خود الیوت باشد.
بذر طرح داستان در زمینی مستعد کاشته شد. جورج الیوت به ناشرش گفت که اولین رمان تمام عیار او «سرشار از نفس گاوها و بوی علف» خواهد بود. جوهره واقعی آدام بید را خاطرات کودکی جورج الیوت از خانواده اش تشکیل می دهد. مزرعه خانواده پویزر در مرکز داستان است و خانم پویزر شخصیتی چنان صادق و بی ریا دارد که داینا ماریس در مقایسه با او حقیر جلوه می کند. شاید خانم پویزر، مادر خود جورج الیوت است، کشاورز زاده ای با جسمی شکننده، روحي متهور، زبانی تند و قلبی مهربان. خود آدام بید از شخصیت پدر جورج الیوت، «رابرت اوانز» تأثیر پذیرفته است، کارگری شریف و با عزت نفس که به سبب شخصیت و توانایی اش مورد احترام بود.
نقص شخصیت آدام، همچون شخصیت داینا، این است که فضایل بسیار دارد، هرچند که او در رفتار خود نوعی سردی می یابد که سرانجام در دادگاه، با در آغوش گرفتن هتی، در هم می شکند. دیگر آدمهای داستان شخصیتی نه چندان کامل دارند، چیزی که مایه آرامش خاطر خواننده می شود. هتی دختری است زیبا و خودپسند، با شخصیتی کودکانه و پسر ارباب، «آرتور دانیتورن» که هتی را فریب می دهد، هرچند ذاتاً خبيث نیست، اما چنان لوس بار آمده که گمان می کند هر کاری برای او آسان است و از عواقب هوسبازی خود سخت هراسان می شود.
نقاط ضعف و قوت آدام بید
ضعف کتاب، علاوه بر فضایل بیش از حد داینا، این است که در آن، همچون بسیاری از رمانهای عصر ويکتوريا، محتمل بودن وقایع فدای طرح داستان و پایان شسته رفته داستان شده است. جورج الیوت به سمت رمانی نو حرکت می کرد که در آن بازنمایی زندگی مهمتر از حل مشکل طرح داستان بود، اما او هنوز تا حدودی اسير قراردادهای سنتی بود. حکم بخشودگی هتی، که چنان نمایشی و باورنکردنی، توسط آرتور دانیتورن به محل اجرای حکم آورده می شود، شگردی تصنعی است برای آسوده کردن خاطر خواننده. در رابطه میان هتی و آرتور و در هر آنچه از این رابطه حاصل می شود، رنگ و بویی از تقدیر است، که با ختم اینگونه داستان، نقض می شود. و باز، گرچه عشق آدام بید به هتی کاملا قانع کننده است و او را چون موجودی انسانی به زندگی برمی گرداند، ازدواج نهایی او با داینا هیچ ضرورتی ندارد بلکه شگردی تصنعی است که برای حسن ختام دادن به داستان به کار گرفته شده است. از این نقصها که بر شمردیم، نقصهایی اندک در تابلویی باشکوه از زندگی روستایی آن زمان است. مزرعه، کلبه، کارگاه، خانه کشیش، خانه اربابی.
درون مایه کتاب آدام بید
آدام بید تصویر جامعه ای است وابسته به زمین و در عین حال دارای ثبات، جامعه ای با سلسله مراتب که در آن هر طبقه حقوق خاص خود را دارد، صحنه ای که در آن خانم پویزر پاسخی دندان شکن به ارباب پیر می دهد همه خصوصیات زمخت یک ترانه عامیانه انگلیسی را دارد. ارباب پیر پیشنهادی برای معامله ملک می دهد که از نظر خانواده پویزر بسیار غیر منصفانه است:
درباره ترجمه رمان آدام بید
تنها ترجمه موجود در بازار کتاب در سال ۱۳۹۷ توسط رضا رضایی و نشر نی، با عنوان آدام بید (قصه با شکوه همدلی ها) منتشر شده و با توجه به سابقه رضا رضایی در ترجمه آثار کلاسیک بریتانیا، ایده ال ترین ترجمه است.
منبع: نسل قلم ۹۲ / جورج الیوت / لتیس کوپر / ترجمه انوشه حمزه ای / انتشارات کهکشان / ۱۳۷۷
