معرفی کتاب تربیت احساسات

نامه فلوبر به مادموازل «لورواید دوشانت پی» به تاریخ ششم اکتبر ۱۸۶۴ 

«یکماه است به نوشتن داستانی درباره آداب و اخلاق مردم امروزی مشغول شده ام که موضوع آن در پاریس اتفاق می افتد. می خواهم تاریخ اخلاق مردم زمان خود را بیان کنم و شاید اگر کتاب را «تاریخ عاطفی» بنامم، به حقيقت نزدیکتر باشد. کتابی است درباره عشق و هیجان، اما هیجان خاموشی که در این دوران وجود دارد. معتقدم که موضوع مورد نظر من بعلت حقیقت عمیقی که در بردارد، احتمالا سرگرم کننده و خوشایند نخواهد بود. حوادث تأثرانگیز و یا تحرك زیادی هم در آن به چشم نمی خورد و از طرفی داستان در مدت زمانی بس طولانی ادامه می یابد. به هر حال کار دشواریست و من بی نهایت نگرانم.»

از متن این نامه می توان به اندیشه باطنی گوستاو فلوبر، منبع الهام و همچنین محیط خاصی را که فلوبر قصد تشریح آن را دارد پی برد.

بازه زمانی نگارش تربیت احساسات

از تاریخ شروع نگارش نسب خطی کتاب معلوم می شود که فلوبر رمان بزرگ خود را در اول سپتامبر ۱۸۶۴ شروع کرده و در ماه مه ۱۸۶۹ به پایان رسانیده است. کتاب «تربیت احساسات» در هفدهم نوامبر همان سال بوسیله بنگاه طبع و نشر «میشل لویا» به چاپ رسیده. یعنی نوشتن آن در حدود پنج سال به طول انجامیده است.

موضوع کتاب تربیت احساسات

گوستاو فلوبر در این کتاب گذشته از توصیف اخلاق و آداب مردم زمان خود در محیط پاریس، زندگی عاشقانه “فردریک مورو” و “مادام آرنو” و بخشی از وقایع تاریخی در باره انقلاب سال ۱۸۶۸ و عزل لوئی فیلیپ پادشاه فرانسه را در آن منعکس ساخته است .

در مکتب احساسات، فلوبر با نوشتن داستان يك زندگی بر باد رفته رؤیای شیرینی را که در تماس با حقیقت شرم آور زندگی ، رفته رفته ، از هم میپاشد و نابود میشود، ترسیم کرده چشم پوشی از حساسیت را در برابر واقعیت زندگی و رژیم سلطنتی آن زمان که در تب و تاب و انقلاب میسوخت بخوبی مجسم کرده است .

فلوبر در «مکتب عشق » نسل جوانی را معرفی میکند که خود را برای تصور هدفهای عالی و آرزوهای دور و دراز باندازه کافی باهوش و نیرومند می بیند ، اما ، با نهایت یأس و نومیدی در می یابد که نیرو و استعدادش برای تحقق بخشیدن به خواب و خیالها کفایت نمی کند.

تاثیر “تربیت احساسات” بر آیندگان

جای آنکار نیست که «تربیت احساسات» فلوبر در ادبیات رئالیست، تأثیر فراوانی گذاشته که شاید از تأثیر « مادام بوواری» بیشتر بوده است. می بینیم که رمان های رئالیست، پر از زندگی های بر باد رفته است و «موپاسان»، «زولا»، «دوده» و برادران «گنکور» آثار بسیاری نظیر «تربیت احساسات» از خود بجا گذارده اند. در همه این آثار با افراد سرخورده و سست عنصری آشنا می شویم که جاه طلبی ها و آرزوهای بزرگشان به صخره های سخت و اجتناب ناپذیر تحولات اجتماعی که برای آنها قابل درک نیست برخورد می کند.

تربیت احساسات؛ اتوبیوگرافی گوستاو فلوبر؟

فلوبر نوجوانی بیش نبود که در سال ۱۸۳۶«مادام شلزینگر» را در کرانه «تروویل» ملاقات کرد و دلداده او شد. این عشق بزرگ و البته نافرجام، تنها عشق واقعی سراسر زندگی فلوبر بود. امروز بدلیل مطالعاتی که “ژرارگائی” انجام داده به درستی ثابت شده است که شخصیت «فردریک مورو» خود فلوبر است و شخصیت «مادام آرنو» همان “مادام شلزینگر» است.

تربیت احساسات؛ رمان یا وقایع نگاری تاریخی؟

بنابر عقیده برخی منتقدان زندگانی قهرمانام “تربیت احساسات” چنان با حقیقت آمیخته است که به زحمت بتوان تاریخ را از رمان جدا کرد. بهمین دلیل تربیت احساسات را باید یک شهادت تاریخی دانست. درست تر آن است که مکتب عشق را یک رمان تاریخی بدانیم چراکه فلوبر با همان نکته سنجی و دقتی که در “سالامبو” بکار برده، دوران سیاسی و اجتماعی فرانسه را در دوران سلطنتی ژوئیه و انقلاب ۱۸۴۸ ترسیم کرده است. درباره تربیت احساسات گفته شده «چنانچه مورخی بخواهد زمان قبل از کودتای فرانسه را بخوبی بشناسد، نباید از مطالعه “تربیت احساسات” غافل شود.»

بهترین ترجمه تربیت احساسات

تربیت احساسات برای نخستین بار توسط فروغ شهاب و با عنوان “مکتب عشق (تربیت عاطفی)” از زبان فرانسوی به فارسی برگردانده شده است و توسط انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب به چاپ رسیده است. این کتاب در دهه ۶۰ توسط عبدالحسین شریفیان و نشر نگاه با عنوان “مادام آرنو” ترجمه شده است. با توجه به اینکه نام اصلی کتاب “L’Education sentimentale” و به زبان انگلیسی “Sentimental Education” است، به نظر می رسد نام کتاب در این ترجمه به درستی انتخاب نشده است. ترجمه دیگر این کتاب از مهدی سحابی و توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است. این ترجمه نیز از زبان فرانسه انجام شده و با توجه به تسلط سحابی بر متون فرانسه و ترجمه سایر آثار کوستاو فلوبر، می تواند به عنوان یکی از ترجمه های معتبر مورد مطالعه قرار گیرد.

در مجموع دو ترجمه فروغ شهاب و مهدی سحابی برای مطالعه مناسبتر است. با توجه به نایاب بودن ترجمه فروغ شهاب، ترجمه مهدی سحابی مناسبترین گزینه برای مطالعه کتاب است.